Shi Ying
Shi is in 2015 met haar ouders uit China naar Nederland gekomen. Als christenen waren ze niet meer veilig, en moesten ze vluchten.
Lees meer
Lees het verhaal van Pavel en Evgenii
Het begon met onze liefde. We woonden samen in een appartement in Moskou, op 9 hoog. We studeerden allebei geneeskunde. Bijna niemand wist van onze relatie, zelfs onze ouders niet. Alleen een handjevol hele goede vrienden. De buurman vroeg eens wantrouwig aan ons wat onze verhouding eigenlijk was. Waarom deelden we een appartement? We vertelden hem dat we broers waren, dat is veiliger dan zeggen dat je vrienden bent.
Natuurlijk hadden we eerder vijandigheid en bedreigingen ervaren. Dus we moesten oppassen. Maar we vertrouwden erop dat de Russische staat ons wel zou beschermen.
Toch besloten we in 2018 te trouwen, in Denemarken. We vlogen er vijf dagen heen, werkten de juridische zaken af en keerden terug naar Moskou. Eenmaal terug voelde het vreemd om getrouwd te zijn, zonder dat iemand dit wist. Daarom onderzochten we in de Russische wet of het mogelijk was een homohuwelijk te laten erkennen. En het kon! De gemeente was verplicht de internationale burgerlijke staat uit onze paspoorten te erkennen. Opeens waren we het eerste homohuwelijk in Rusland dat juridisch erkend werd. We konden onze oren niet geloven.
Dit moesten we delen met anderen. We stuurden een foto van ons paspoort naar vrienden. Een verwees ons prompt naar het televisiestation van de oppositie, genaamd ‘Dozht’, die sinds de invasie van Oekraïne opereren vanuit Nederland. Ons tv-interview trok veel aandacht van gelijkgestemden. Natuurlijk hadden we eerder vijandigheid en bedreigingen ervaren. Dus we moesten oppassen. Maar we vertrouwden erop dat de Russische staat ons wel zou beschermen. Zo ver zou het toch niet komen?
Maar zo ver kwam het wel. De Russische regering deed ons interview af als ‘nepnieuws’: ons homohuwelijk was duidelijk niet gelegaliseerd in Rusland, dat was onmogelijk. Diezelfde dag omsingelden enkele politieagenten ons appartement in Moskou. Ze sloten onze elektriciteit en water af en verboden ons het huis te verlaten. We zaten vast, voelden ons bedreigd en doodsbang. Waren dit echt onze medeburgers, de politie, aan wie we belasting betaalden, die ons nu intimideerden?
De dag erop was ons appartement volledig omsingeld door agenten. We konden er niet uit.
We wisten niet wat we moesten doen. We belden de NGO ‘LGBT Network’, een organisatie die mensen in de community helpt uit moeilijke situaties als de onze. Zij stuurden journalisten en supporters naar ons appartement om te dienen als getuigen voor wat er zou gebeuren – en voor wat er met ons zou kunnen gebeuren. De dag erop was ons appartement volledig omsingeld door agenten. We konden er niet uit.
Via onze advocaat kregen we die nacht een ultimatum van het hoofd van de Moskouse politie: we moesten ons paspoort inleveren, en onze burgerlijke staat als echtgenoten verwijderen. Deden we dit niet, ‘dan zou de politie onze veiligheid niet meer kunnen garanderen’. Dat kwam aan als een dreun. We hadden het gevoel dat we alle steun verloren hadden van de instituten waarin we ooit geloofden. Natuurlijk wisten we van corruptie en het regime. Maar we hadden nooit verwacht dat we als niet-burgers, als vogelvrije vijanden van de staat zouden worden behandeld.
We besloten onze paspoorten in te leveren. En de politie vertrok gelukkig. Maar we voelden ons niet meer veilig. Diezelfde nacht vertrokken we naar het vliegveld. We moesten weg uit dit land. Twee dagen eerder nog dachten we dat we ons leven in Rusland als artsen zouden doorbrengen en nu werden we gedwongen te vluchten en alles, werkelijk alles wat we hadden opgebouwd, achter te laten.
En zo belandden we in Nederland. Hier zijn we beter opgevangen dan we ooit hadden kunnen verwachten. Eerst tweeënhalve week in een detentiecentrum in Schiphol, toen een halfjaar in een asielzoekerscentrum. Daarna kregen we al een verblijfsvergunning en een huis in Nijmegen toebedeeld. We zijn erg dankbaar voor hoe we zijn behandeld. Het helpt dat we vanaf dag 1 Nederlands zijn gaan leren. Zo komen we gemakkelijker in contact met de mensen om ons heen.
We missen Rusland nog steeds. Onze familie, vrienden, maar vooral ook het reizen. Niet omdat we het vaak deden, maar juist omdat we nog zo weinig van dit enorme land hebben gezien.
Als er iets is wat we nieuwkomers zouden moeten adviseren in hun komst naar Nederland, dan is het dat je hier assertief moet zijn. In Rusland zijn mensen vrij hiërarchisch: je rol binnen de groep ligt vaak al vast. Als je daarom als student stil bent en luistert, ben je ‘slim’. Als je echter in Nederland niet van je laat horen, word je soms als ‘dom’ gezien. Mensen vroegen ons tijdens mijn studie: ‘waarom ben je zo stil?’. Zelf zijn we hierdoor ook assertiever geworden in de afgelopen jaren.
We missen Rusland nog steeds. Onze familie, vrienden, maar vooral ook het reizen. Niet omdat we het vaak deden, maar juist omdat we nog zo weinig van dit enorme land hebben gezien. We zijn met onze Museumkaart in het Hermitage Amsterdam geweest (nu “H’ART”), maar nog nooit in Sint-Petersburg! Grappig genoeg voelen we ons hier in Nederland meer Russisch dan in Rusland.
Veel mensen hier benaderen ons als ‘verhalenvertellers’ van de Russische cultuur. Ze zien ons graag als dragers van de rijke literatuur en muziekgeschiedenis, bijvoorbeeld. En dat vinden we eigenlijk wel prima. Als er een vriend op bezoek komt van wie we weten dat hij een interesse heeft in de schrijver Dostojevski, dan lezen we ons zelfs een beetje in, zodat we meer over onze cultuur kunnen delen. We voelen ons verantwoordelijk om beide kanten van Rusland te laten zien: de moeilijke en mooie aspecten.
Hier in Nederland kunnen we onszelf zijn. Doen we dingen, omdat we ze zelf willen doen.
Interview: Joost Backer
Editing: Joost Backer
Foto's: Esther Frank
